Veelgestelde vragen

Bij EPZ werken ruim 500 mensen. Daarnaast worden er regelmatig mensen ingehuurd en werken mensen als toeleverancier. In totaal zijn er ongeveer 1.000 banen verbonden met EPZ.

DELTA Energy B.V. heeft 70% van onze aandelen en Energy Resources Holding B.V. 30%.

Deze aandeelhouders zijn naar rato tevens onze afnemers.

De kolencentrale van EPZ is november 2015 gesloten omdat hij niet meer rendabel was. Komende jaren zal de installatie worden afgebroken.

Ja, we hebben aandacht voor het welzijn van onze medewerkers, de milieubelasting en effecten op de samenleving.EPZ verbindt zich aan het Global Compact Initiative (GCI) van de Verenigde Naties. In tien leidende principes ligt in deze verklaring vast hoe bedrijven omgaan met mensenrechten, arbeidsomstandigheden, het milieu en zakelijke integriteit. Deze aandacht gaat verder dan waartoe de wet ons verplicht. In ons jaarverslag rapporteren wij hierover.

Wij maken waar waarvoor we staan. We investeren in nieuwe technologie en in de kwaliteit van de installaties. We investeren ook in onszelf met interne en externe opleidingen of loopbaantrajecten. We maken werk van onze persoonlijke ontwikkeling en dragen bij aan het bedrijfsresultaat. Dat vraagt een veiligheidsbewuste en gedisciplineerde werkhouding. Respect en betrouwbaarheid zijn het fundament voor een goed functionerende organisatie en een veilige cultuur voor openheid en feedback. We werken samen en nemen onze verantwoordelijkheid voor wat we doen. Samen werken we resultaatgericht toe naar de doelen die we hebben gesteld.

De kerncentrale Borssele is een zogenaamde drukwater reactor met twee kringlopen. Het water in de eerste hermetisch gesloten kringloop rond de reactor staat onder hoge druk waardoor dit niet gaat koken. De warmte wordt afgegeven aan een tweede kringloop waarin water wordt omgezet in stoom. De eerste kringloop kan radioactiviteit bevatten, maar dit kan niet worden afgegeven aan de tweede kringloop. De stoom is dus niet radioactief.

Hoe lang het duurt voor radioactiviteit is vervallen, drukken we uit met halveringstijd. Dat is de tijd die nodig is om telkens de helft van de radioactiviteit kwijt te raken. Na twee halveringstijden is de radioactiviteit de helft van de helft. Dat is dus een kwart van de beginwaarde.

Iedere radioactieve stof heeft een eigen vaste halveringstijd. Voor de ene stof zijn dat secondes, voor andere stoffen zijn dat duizenden jaren. Het ene radioactieve stofje is dus meteen als het ontstaat al ongevaarlijk. Ander radioactief materiaal moet je vele duizenden jaren opslaan voor het ophoudt met stralen.

Straling is overal om ons heen: de natuurlijke achtergrondstraling. Die is ongevaarlijk. Straling is pas gevaarlijk bij langdurige blootstelling aan een hele hoge dosis. Je kunt dit enigszins vergelijken met zonlicht. Zonlicht is goed voor je (vitamine D), maar te veel en te lang zonnebaden is ongezond en kan op termijn zelfs huidkanker veroorzaken.

We houden ons vanzelfsprekend aan de wet, maar onze limieten zijn vaak vele malen strenger dan wat er wettelijk is toegestaan of voorgeschreven. We kiezen altijd voor de best beschikbare (milieu)technologie.

In de kerncentrale Borssele wordt elektriciteit gemaakt door kernsplijting. Daarbij ontstaat radioactief afval, afkomstig van splijting van verrijkt uranium en plutonium. Na vier jaar is vijf procent van de splijtstof veranderd in radioactief afval. Het zijn splijtingsproducten, Het overgrote deel (95 procent) zijn herbruikbare grondstoffen en worden gerecycled. In totaal maakt de kerncentrale jaarlijks ongeveer 1,5 kubieke meter hoogradioactief afval.

Hoogradioactief afval komt uit splijtstofelementen die als brandstof in onze reactor zijn gebruikt. Het zijn splijtingsproducten die overblijven naar het splijten van uranium en plutonium.

Deze splijtingsproducten worden door heet vloeibaar glas gemengd en in een rvs-vat gegoten waarin het stolt. Er kan dan niets meer mee gebeuren. Per jaar produceren wij ongeveer anderhalve kubieke meter van dit verglaasde afval. Wij slaan dat veilig op in een speciaal gebouw bij de Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval (COVRA) in Vlissingen.

Laag- en middelradioactief afval bestaat voornamelijk uit materialen en gereedschappen die we in onze kerncentrale gebruiken. Oude bedrijfskleding bijvoorbeeld. We verzamelen dit afval (laag- en middelradioactief gescheiden) in roestvrijstalen vaten. De vaten worden samengeperst tot dikke plakken zodat ze minder ruimte innemen. De plakken laten we in beton gieten voor opslag. Per jaar is dit enkele tientallen kubieke meters afval, inclusief de betonnen verpakking. Ook dit afval staat zorgvuldig opgeslagen bij COVRA. Over enkele tientallen jaren is het laag- radioactief afval stralingvrij: het is dan ‘gewoon’ afval.

COVRA slaat het afval voor honderd jaar bovengronds op tot er een eindberging is gerealiseerd. In de tussentijd is door de halveringstijd een groot deel van het afval al veel minder schadelijk geworden. Het bevat dan nog wel enkele bestanddelen die nog duizenden jaren radioactief blijven en daarom het beste in stabiele geologische aardlagen in de diepe bodem kunnen worden opgeslagen.

• Veilige opslag in een geologische eindberging. Een stabiele diepe aardlaag waar het radioactief afval veilig kan vervallen.
• Transmutatie: het omzetten van langlevend radioactief afval in kortlevend. Op laboratoriumschaal is dit al mogelijk.

Splijtstof bevat een bepaalde hoeveelheid instabiele uranium of plutonium atomen. Als die worden geraakt door een neutron, kunnen ze splijten (kernsplijting) waarna er warmte ontstaat. Vandaar de naam splijtstof.

Dat komt door de natuurkundige wetten waaraan het kernsplijtingsproces in een drukwaterreactor als de Borssele onderhevig is. Alleen onder uitgebalanceerde omstandigheden lukt het om het kernsplijtingsproces in stand te houden: met de juiste verhoudingen tussen neutronen, splijtbare atomen en niet splijtbare atomen. Na vier jaar is deze balans te veel verstoord en moet de splijtstof opnieuw worden samengesteld. Gelukkig kunnen we  zo’n 95 procent opnieuw gebruiken en blijft er slechts 5 procent afval over.

Dat gebeurt in een special fabriek in Frankrijk waar de splijtstof chemisch wordt ontleed. De bruikbare onderdelen worden teruggewonnen, de onbruikbare onderdelen geconditioneerd en verwerkt in hanteerbare afvalverpakkingen. Die worden bij COVRA opgeslagen. De bruikbare bestanddelen worden weer verwerkt in nieuwe splijtstof voor de reactor.

Bij splijting valt een atoom uit elkaar en ontstaat er warmte en afval. Bij kernfusie ‘smelten’ twee atomen samen en ontstaat er extra energie en nauwelijks afval. Fusie heeft dus voordelen. Op dit moment wordt er in Frankrijk een fusie-reactor gebouwd om hiermee ervaring op te doen.

Sommig kernafval is al na een paar seconden ongevaarlijk, andere stoffen kunnen eeuwen lang blijven stralen. Het zijn juist deze geringe hoeveelheden lang stralende stoffen waar alle aandacht naar uitgaat. Uiteindelijk wordt het allemaal onschadelijk door natuurlijk verval. 

Onze medewerkers zijn ongewapend, wel zijn politiehonden op het terrein aanwezig. Onze medewerkers detecteren met de beschikbare (en vaak onzichtbare) systemen wat er rond de kerncentrale gebeurt. Bij een beveiligingsincident zorgen onze systemen en onze bewakers voor vertraging in de ontwikkeling van het incident. Er is dan tijd voor het inschatten van risico’s en daarop te reageren. De opvolging van incidenten en de eventuele opschaling van hulp is een verantwoordelijkheid van de overheid. De Rijksoverheid treedt altijd op bij beveiligingsincidenten rond de kerncentrale, hierover zijn afspraken gemaakt met politie, openbaar bestuur en hulpdiensten. Eventuele geweldsuitoefening is voorbehouden aan de overheid. Er is continu nauwe samenwerking tussen EPZ en de overheid en er wordt regelmatig geoefend.

We maken de veiligheidscultuur zoveel mogelijk tastbaar door ‘Management Expectations’ vast te leggen. We maken daarin toegankelijk (en begrijpelijk) wat we van onze medewerkers verwachten. Elke medewerker is aanspreekbaar op zijn of haar verantwoordelijkheid ten aanzien van de nucleaire veiligheid. Er wordt hierop geschoold en gecoacht, individueel en in teamverband.

De zeedijk bij EPZ is hoog genoeg, dat wordt regelmatig getoetst door het waterschap. Zelfs in het onwaarschijnlijke geval van een overstroming kan de centrale lange tijd gewoon doordraaien. In 2006 is de overstromingsveiligheid vergroot tot 7.30 meter boven NAP. Uit de stresstest blijkt dat het overstromingsniveau zelfs nog hoger ligt, omdat de luchtinlaat van de noodstroominstallatie van ‘snorkels’ zijn voorzien op een hoogte van 9.80 meter boven NAP. Ter vergelijking: de overstroming in 1953 had bij Borssele een hoogte van 4.70 meter boven NAP.

Onze kerncentrale beschikt over zogenaamde waterstof-recombinatoren. Dat zijn een soort katalysatoren die waterstof meteen bij het ontstaan omzetten in zuurstof en water. Daardoor zal het containment niet door een waterstofexplosie beschadigd kunnen raken. Deze recombinatoren hebben geen elektriciteit nodig om hun werk te doen.

In Nederland is het toezicht ondergebracht bij de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS, onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Milieu).

De ANVS controleert aan de hand van verplichte rapportages of EPZ voldoet aan de voorschriften. Ook houdt de ANVS vrijwel dagelijks toezicht op de werkvloer in de kerncentrale. ANVS kan het Internationaal Atoom Energie Agentschap van de Verenigde Naties (IAEA) vragen om specifieke controles uit te voeren.

De WANO is de World Association of Nuclear Operators. Het is de internationale ‘brancheorganisatie’ van kerncentrales die toeziet op de continue verbetering van de veiligheid in de sector. Bij de WANO zijn alle elektriciteitproducerende kerncentrales in de wereld aangesloten. Door het organiseren van veiligheidsonderzoeken (Peer Reviews en Technical Support Missions) kijken deskundigen van kernenergiecentrales uit de hele wereld in elkaars installaties. Het doel is om van elkaar te leren door elkaar te beoordelen. Medewerkers van EPZ worden aangemoedigd om zelf ook aan de WANO-missies mee te doen. Regelmatig zijn medewerkers van EPZ voor Peer Reviews bij andere kerncentrales. De deskundigen baseren hun oordeel vooral op waarnemingen in de kerncentrale en interviews met medewerkers. Zij doen aanbevelingen voor verbeteringen. Een Peer Review is een interne aangelegenheid, volgens internationale afspraken worden resultaten niet openbaar gemaakt. De ‘teamleader’ rapporteert de eindconclusie aan het management van de betreffende kerncentrale dat vervolgens actie onderneemt. Na twee jaar komt er een vervolgonderzoek om te beoordelen wat er met verbeterpunten is gedaan.

EPZ heeft een gunstige bedrijfslocatie: er zijn geen omwonenden en het waait langs de Westerschelde vaak en hard. Bovendien past windenergie goed bij het klimaatneutrale karakter van EPZ’s stroomproductie.

Het ontmantelen gebeurt zorgvuldig en grondig: er blijft een groene wei over. Er wordt in 2034 begonnen, zo rond 2048 worden de laatste heipalen uit de grond getrokken.

De vitale gebouwen en installaties zijn goed beveiligd tegen vliegtuigongelukken. Voor de bestrijding van de kerosinebrand die na een crash kan ontstaan, heeft EPZ een eigen crashtender (schuimblusvoertuig) op veilig afstand van de kerncentrale.

In de kerncentrale is geen enkel vitaal bedieningssysteem aangesloten op het internet. De procesinstallaties zijn van buitenaf dus niet benaderbaar. Het aansturen van het nucleaire proces en de bediening van de reactor gebeurt met analoge techniek. Verstoring van ICT-systemen rond de kerncentrale heeft daarom geen invloed op de beschikbaarheid van de bedieningsinstrumenten. Deze staan immers helemaal los van ICT-aansturing.

In de kantoren rond de kerncentrale gelden strikte regels voor informatiebeveiliging. Bestanden mogen niet zonder meer worden uitgewisseld, vreemde apparaten niet zomaar worden aangesloten. De internetaansluitingen en andere toegangen tot ICT-systemen zijn strikt beveiligd of onbruikbaar voor derden. Op ICT-middelen die mee naar binnen worden genomen, geldt een registratieplicht en streng toezicht.

Daar kan de kerncentrale tegen. De dijk vangt veel van de drukgolf op en de vitale gebouwen van de kerncentrales zijn bestand tegen extreem geweld zoals explosies, schokgolven en aardbevingen.

• Alarmplanoefeningen
• Brandweeroefeningen
• Iedere afdeling oefent apart eigen taken
• Trainingen menselijk gedrag
• Toolbox meetings om veilig werken voor te bereiden
• Speciaal voor de splijtstofwisselperiode: workshops over algemene en specifieke zaken in het licht van de veiligheidscultuur. Er wordt uitleg gegeven over aanstaande werkzaamheden en hoe die worden uitgevoerd

Het reactor vat wordt ter plekke in de bol onder water in kleine hanteerbare stukken ‘gezaagd’. Die gaan in containers en worden afgevoerd naar COVRA waar ze veilig bovengronds worden opgeslagen tot er een eindberging voor radioactief afval gereed is.

Het reactorvat en ook de andere vitale delen van het primaire systeem vallen onder een streng inspectieregime. Inspectie gebeurt met name tijdens de jaarlijkse splijtstofwissel als de centrale uit bedrijf is. Elke tien jaar is het volledige reactorvat ten minste één keer geïnspecteerd. In Borssele

gebeuren inspecties met speciale camera’s, wervelstroom-, röntgen- en ultrasoon technieken. Ook tijdens bedrijf controleren wacht- en onderhoudsmensen voortdurend de conditie van de installatie. Afwijkingen worden gemeld, zo nodig wordt ingegrepen.

De wachtploeg bestaat uit vier personen. Een wachtingenieur heeft de leiding; een plaatsvervangend wachtingenieur houdt met afstand tot het proces toezicht en twee werktuigkundigen houden de processen in de gaten. Eentje het nucleaire deel, de andere het conventionele deel van de centrale.