Radioactiviteit en gezondheid

Veiligheid en gezondheid staan bij ons centraal. Die van onze eigen medewerkers, maar ook die van onze omgeving. Tussen het milieu en onze processen staan veel barrières en waarborgen die straling en radioactieve stoffen uit het milieu houden en mensen er tegen beschermen.

Onze medewerkers dragen permanent meetinstrumenten (dosismeters) bij zich die de opgelopen dosis – hoe klein ook – vastleggen. Wij hanteren voor medewerkers strengere stralingslimieten dan de wet voorschrijft. Medewerkers dragen dosimeters van EPZ én van de overheid, zodat de blootstellingsdosis dubbel wordt gecontroleerd.

Onze kerncentrale voldoet aan zeer strenge vergunningvoorwaarden die voortdurend worden gecontroleerd. In onze kerncentrale zitten alle radioactieve materialen in gesloten systemen veilig achter meters beton en onder meters water. Beide schermen straling zo goed af dat je in het hart van de kerncentrale gewoon kunt verblijven zonder een hogere dosis straling op te lopen.

Behandeling en vervoer van radioactieve (rest)stoffen zijn omgeven door strenge procedures, onafhankelijke controles en veilige (transport)voorzieningen. In Nederland houdt de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming hierop toezicht.

De hoogte van de dosis die je oploopt als gevolg van ‘radioactieve’ straling bepaalt of er schade aan je gezondheid kan optreden. Verder kun je grofweg het volgende onderscheid maken bij ongezonde blootstelling aan radioactieve straling:

Uitwendige bestraling: je lichaam is in de buurt van een radioactieve stof die ioniserende straling uitzendt.  De dosis kan beperkt worden door afstand te nemen van de bron, afscherming door bijvoorbeeld lood en door niet langer in de buurt van een bron te zijn dan noodzakelijk is.

In- en uitwendige besmetting: je hebt een radioactieve stof op (of in) je lichaam gekregen. Besmettingen zijn zeldzaam en dan meestal aan de buiten kant van het lichaam. Door goed te wassen kan de besmetting weggenomen worden. Een inwendige besmetting kan ontstaan door bijvoorbeeld inslikken. Je draagt dan een radioactieve bron in je lichaam. Zoiets kan gebeuren door onverantwoordelijk handelen in de installatie, zoals eten tijdens onderhoudswerk.

Door goede opleiding, gedisciplineerd en procedureel werken, streng toezicht, grondige voorbereiding en nacontrole is ongewenste blootstelling vermijdbaar.

De schade die optreedt aan je gezondheid wordt bepaald door de dosis. Hoe hoger de dosis, hoe meer schade aan cellen in ons lichaam.

De eenheid om een stralingsdosis te meten is de Sievert (Sv). De wettelijke dosislimiet die je door kunstmatige bronnen mag oplopen is 1 milliSievert (mSv) per jaar. Deze dosis komt boven op de jaarlijkse dosis van ongeveer 2,5 mSv door natuurlijke achtergrondstraling. Bij een dergelijk lage dosis weten we zeker dat een eventueel risico verwaarloosbaar klein is.

Je loopt overigens permanent een stralingsdosis op. Radioactiviteit hoort namelijk bij het leven op aarde. Bekijk deze voorbeelden en je realiseert je dat dingen die veel Nederlanders heel gewoon vinden, ook een dosis opleveren. De dosis is zo klein, dat risico’s verwaarloosbaar zijn.

Ga je een jaar naast de kerncentrale staan (0,04 mSv per jaar)? Dan loop je dus minder stralingsdosis op dan op een vlucht naar Amerika (0,05 mSv in circa 10 uur).

De wettelijke limiet voor iemand die in een kerncentrale werkt, is 20 mSv per jaar. Bij EPZ hebben we de limiet gesteld op 3 mSv per jaar  en is de gemiddelde dosis 0,5 mSv per werknemer per jaar. Dat komt doordat EPZ strenge bedrijfslimieten heeft en zich houdt aan het ALARA principe. Je houdt de dosis altijd zo klein mogelijk (As Low As Reasonably Achievable).

Lage stralingsdosis: geen korte termijneffecten, er treden geen acute gezondheidsproblemen op. Ons lichaam repareert beschadigde cellen zelf. Wel is er een kans dat het DNA in de celkern beschadigd raakt. De cel zal DNA schade zelf herstellen, maar er is een kleine kans dat daarbij een DNA mutatie ontstaat. Dat zou op lange termijn de kans op kanker kunnen vergroten. Het ALARA- principe in de kerncentrale zorgt ervoor dat ook de kleinste dosis wordt vermeden.

Hoge stralingsdosis: het effect van de straling op het lichaam is direct merkbaar. Het lichaam raakt zo zeer beschadigd dat organen niet goed meer functioneren. Mensen voelen zich ziek, zijn misselijk, krijgen diaree en allerlei andere acute ziekteverschijnselen. De symptomen worden vaak aangeduid als stralingsziekte. Zo’n hoge dosis is alleen mogelijk onder extreme ongevalscondities. Daarom zijn ook onder ongevalsomstandigheden alle handelingen er op gericht de dosis en emissies zo laag mogelijk te houden.